Tentoonstelling 1825, de vergeten ramp
Het Noord-Veluws Archief (NoVA), waarin de huidige archiefdiensten Streekarchivariaat Noordwest-Veluwe (SNWV) en het Streekarchief Epe, Hattem en Heerde in 2025 samengaan, presenteert de tentoonstelling 1825, de vergeten ramp in het Noord-Veluws Museum.
Deze tentoonstelling biedt een unieke blik in een vrijwel vergeten hoofdstuk uit de Nederlandse geschiedenis: de grote watersnood van februari 1825, die delen van de Noordwest-Veluwe, Overijssel, Friesland, Groningen en Noord-Duitsland verwoestte. De tentoonstelling opent op 15 maart 2025.
Een ramp die Nederland veranderde
In februari 1825 zorgde een verwoestende noordwesterstorm, gecombineerd met een springvloed, voor dijkdoorbraken en massale overstromingen langs de Veluwse Zuiderzeekust. Het zeewater drong diep het land binnen en verwoestte huizen, boerderijen en levens. Tussen Nunspeet en Ermelo bleef de schade beperkt, maar in Harderwijk kon je met een schuit door de straten varen. De gemeenten Elburg, Oldebroek en de voormalig gemeente Doornspijk werden zwaar getroffen. De impact op de gemeenschappen was enorm.
![Nunspeet, weg naar de Zuiderzee. Mogelijk de kruising Brinkersweg - Zeeweg. Begin twintigste eeuw. [Noord-Veluws Archief]](https://noordveluwsarchief.nl/wp-content/uploads/2024/12/Nunspeet-weg-naar-de-Zuiderzee.-Mogelijk-de-kruising-Brinkersweg-Zeeweg.-Begin-twintigste-eeuw.-Noord-Veluws-Archief-2-512x335.jpg "Nunspeet, weg naar de Zuiderzee. Mogelijk de kruising Brinkersweg - Zeeweg. Begin twintigste eeuw. [Noord-Veluws Archief]")
Deze ramp is echter grotendeels uit ons collectieve geheugen verdwenen. De tentoonstelling 1825, de vergeten ramp brengt deze vergeten geschiedenis opnieuw onder de aandacht. Een bezoek aan deze unieke expositie dompelt je onder in de verhalen van ooggetuigen, zoals het verhaal van de familie Pap uit Doornspijk.
Bijzondere documenten en verhalen
Deze ooggetuigenverslagen zijn gereconstrueerd op basis van de archieven die zijn opgenomen in de collectie van het Noord-Veluws Archief. NoVA bewaart veel archieven die verhalen over de ramp en haar gevolgen. Aan de hand van kaarten, historische brieven en verslagen wordt een beeld geschetst van het dagelijks leven tijdens en na de overstroming. Deze zorgde niet alleen voor directe materiële schade, maar had ook impact op langere termijn.
![Vraag van de schout van Ermelo aan de predikanten van Ermelo, Nunspeet en Elspeet om de collecte voor de slachtoffers af te kondigen tijdens de kerkdienst. [Noord-Veluws Archief]](https://noordveluwsarchief.nl/wp-content/uploads/2024/12/Vraag-van-de-schout-van-Ermelo-aan-de-predikanten-van-Ermelo-Nunspeet-en-Elspeet-om-de-collecte-voor-de-slachtoffers-af-te-kondigen-tijdens-de-kerkdienst.-Noord-Veluws-Archief-1.jpg "Vraag van de schout van Ermelo aan de predikanten van Ermelo, Nunspeet en Elspeet om de collecte voor de slachtoffers af te kondigen tijdens de kerkdienst. [Noord-Veluws Archief]")
Een leerzame blik op het verleden
In de tentoonstelling wordt niet alleen stilgestaan bij de verwoestingen, maar ook bij de wederopbouw en de lessen die hieruit getrokken konden worden. Zo zorgde de ramp ervoor dat dijken werden hersteld en er vloedbergen werden aangelegd als schuilplaatsen voor een volgende overstroming. Met deze tentoonstelling wil het Noord-Veluws Archief niet alleen een vergeten ramp herdenken, maar ook een brug slaan tussen het verleden en het heden. De tentoonstelling stelt de vraag: wat kunnen we anno 2025 leren van de aanpak van 200 jaar geleden, in een tijd waarin de strijd tegen water nog steeds actueel is?
Samenwerking en ondersteuning
De reizende tentoonstelling 1825, de vergeten ramp is onderdeel van een groot project met diverse activiteiten. Meer informatie over de andere activiteiten binnen dit project vind je op www.noordveluwsarchief.nl.
Dit project wordt mede mogelijk gemaakt door:
![De fundamenten van de Sint Ludgeruskerk zijn een stille getuige van de watersnoodramp in 1825. Sinds de jaren _70 van de vorige eeuw zijn ze weer zichtbaar. [Noord-Veluws Archief]](https://noordveluwsarchief.nl/wp-content/uploads/2024/11/De-fundamenten-van-de-Sint-Ludgeruskerk-zijn-een-stille-getuige-van-de-watersnoodramp-in-1825.-Sinds-de-jaren-_70-van-de-vorige-eeuw-zijn-ze-weer-zichtbaar.-Noord-Veluws-Archief-scaled.jpg "De fundamenten van de Sint Ludgeruskerk zijn een stille getuige van de watersnoodramp in 1825. Sinds de jaren _70 van de vorige eeuw zijn ze weer zichtbaar. [Noord-Veluws Archief]")
De tentoonstelling is te bezoeken van 15 maart tot en met 13 april 2025 in het Noord-Veluws Museum. Voor meer informatie over openingstijden van het museum kun je terecht op www.noord-veluws-museum.nl.
Een nieuwe naam voor de archieven van de noordelijke Veluwe
Het Streekarchivariaat Noordwest-Veluwe en het Streekarchief Epe, Hattem en Heerde gaan in 2025 samen onder een nieuwe naam en een nieuw logo dat voor het project 1825, de vergeten ramp voor het eerst wordt gebruikt, het Noord-Veluws Archief (NoVA).
Door de samenvoeging wordt het makkelijker om de rijke geschiedenis van de Noord-Veluwe te ontdekken.
![Titelpagina van een herinneringsboekje over de watersnood van 1825 door Evert Maaskamp. [Noord-Veluws Archief]](https://noordveluwsarchief.nl/wp-content/uploads/2024/11/thumbnail_mega-detail-bewerkt-Titelpagina-van-een-herinneringsboekje-over-de-watersnood-van-1825-door-Evert-Maaskamp.-Noord-Veluws-Archief-1024x584.png)
![De Vischmarkt van Harderwijk na de overstroming in 1916. De watersnood van 1825 zal ongeveer hetzelfde beeld gegeven hebben. [Noord-Veluws Archief]](https://noordveluwsarchief.nl/wp-content/uploads/2025/01/De-Vischmarkt-van-Harderwijk-na-de-overstroming-in-1916.-De-watersnood-van-1825-zal-ongeveer-hetzelfde-beeld-gegeven-hebben.-Noord-Veluws-Archief-kl.jpg)
![De Sint Ludgeruskerk te Doornspijk in de watervloed van 1825 [Noord-Veluws Archief]](https://noordveluwsarchief.nl/wp-content/uploads/2024/11/Header-homepagina-1024x694.png)
![De inscriptie in de tabaksdoos [Haffmans Antiek]](https://noordveluwsarchief.nl/wp-content/uploads/2025/01/De-inscriptie-in-de-tabaksdoos-Haffmans-Antiek-1024x769.jpg)
