Verhalen van de watersnood gedigitaliseerd

In 2025 vertelt het Noord-Veluws Archief het verhaal van de watersnoodramp in 1825. In onze depots liggen meters aan documenten opgeslagen die het verhaal vertellen van de slachtoffers van de grootste Nederlandse natuurramp van de negentiende eeuw. Dankzij deze archieven kunnen we jullie het verhaal van onze voorouders, de ooggetuigen, vertellen.

Een landkaart van Nederland Met in het blauw aangegeven waar het water kwam in 1825. De grens wordt aangegeven met een gele lijn.

Informatief archiefblok

Een bijzonder informatief archiefblok, dat het verhaal van hele regio verteld is dat van de Commissie Zeevloed. Deze commissie werd snel na de ramp benoemd en concentreerde zich op het verlenen van de meest noodzakelijke hulp, het ophalen van giften en het verdelen van de opgehaalde donaties. Van de commissie werd gevraagd om een gedetailleerde administratie bij te houden. Die verplichting vanuit de provincie heeft ervoor gezorgd dat we tweehonderd jaar later tot op de cent nauwkeurig kunnen achterhalen hoeveel schade inwoners in onze regio hebben opgelopen en hoeveel vergoeding ze daarvoor hebben ontvangen.

Dit waardevolle stukje geschiedenis is echter kwetsbaar. Veel stukken, vooral de tabellenboeken, zijn in slechte staat. Tijd voor actie: digitaliseren is de sleutel om dit verhaal te behouden en te delen.

De tentoonstelling 1825, de vergeten ramp brengt deze vergeten geschiedenis opnieuw onder de aandacht

Een verhaal om in te kleuren

De archieven zitten vol met details die samen een krachtig beeld schetsen. Ze laten zien hoe de hulp werd georganiseerd, hoe schade werd geïnventariseerd en welke keuzes er werden gemaakt in tijden van crisis. Wie kreeg noodhulp? Hoe verliep de wederopbouw? Elk document draagt een stukje bij aan het grotere verhaal. Maar de broze staat van de originelen maakt onderzoek lastig en risico’s op verdere schade groot.

Digitaliseren betekent dat deze rijke informatie veilig wordt gesteld én eenvoudig toegankelijk wordt gemaakt. Bovendien heeft digitalisering één heel groot voordeel: jij kunt thuis vanaf de bank onderzoek doen in deze archieven. Dit archief is namelijk erg interessant voor stamboomonderzoekers, die weten dat hun voorouders rond 1825 in de regio Nijkerk – Oldebroek woonden. Het is namelijk goed mogelijk dat jouw voorouders een opgave hebben gedaan om in aanmerking te komen voor een schadevergoeding. In de staten die zijn opgesteld kun je dan gedetailleerd terugvinden hoeveel vee jouw voorouder heeft verloren, wat de getaxeerde schade was en hoeveel ervan werd vergoed. Zo zijn bijvoorbeeld alle kwitanties, die werden getekend bij het in ontvangst nemen van de schadevergoeding, bewaard gebleven. In bijna 2600 scans vind je verhalen van groot tot klein. Bijvoorbeeld het verzoek van meneer Apperloo, die een zakhorloge, twee kerkboeken, een borstrok en kousen in de watervloed verloor. Hij schatte de waarde zelf op ƒ 14,10. Kortom, door het digitaliseren van dit archiefblok kun jij misschien je stamboom verder inkleuren met levendige verhalen.

Slachtoffers van de storm konden een verzoek om compensatie voor de geleden schade indienen bij de Commissie Zeevloed. Dat deed ook de heer Apperloo.

Het verhaal doorgeven

Wat dit project zo bijzonder maakt, is dat het verder gaat dan 2025. Het themajaar biedt een prachtig podium om de aandacht te vestigen op deze ramp, maar door te digitaliseren zorgen we ervoor dat het verhaal blijvend wordt. Toekomstige generaties kunnen met deze bronnen aan de slag, misschien zelfs nieuwe inzichten ontdekken of verbanden leggen die nu nog onbekend zijn.

De archieven zijn meer dan documenten. Digitaliseren is niet alleen een praktische oplossing, het is een manier om deze stemmen uit het verleden hoorbaar te maken – nu en in de toekomst. Zo blijft het verhaal van de slachtoffers van de watersnoodramp leven en kunnen wij daar misschien nog wel wat van leren.