Ontsnappen naar de oorlog

Februari 1916. Terwijl ongeveer een miljoen van hun landgenoten de vlucht van België naar Nederland maakten, probeerden twee Belgische militairen juist de andere kant op te reizen. Hun plichtsgevoel was zo sterk dat ze ontsnapten uit interneringskamp Oldebroek om te proberen terug te keren naar de frontlinie. 
Op de Voorgrond een aantal mannen in uniform. Achter hun staan een aantal tenten. Als titel heeft deze prentbriefkaart Kamp te Harderwijk.

In SuperNoVA kijken we naar een archiefstuk uit onze collectie. Ben je benieuwd naar de archieven die het Noord-Veluws Archief beheert? Kijk dan eens verder op www.noordveluwsarchief.nl!

De grensovergang tussen België en Nederland was niet altijd even duidelijk, waardoor het gebeurde dat soldaten per ongeluk de grens over staken.

Gedurende de Eerste Wereldoorlog had Nederland een neutrale positie. Dit betekende echter niet dat er niks te merken was van de oorlog die in Europa woede. Naast de grote stroom vluchtelingen, die vanaf de eerste oorlogsdag de grens overstaken, kreeg Nederland te maken met een andere uitdaging. Als neutraal land, gelegen tussen oorlogvoerende landen, had het als taak soldaten die de landsgrens waren overgestoken te ontwapenen en te interneren.  

In de begindagen van de oorlog waren er nog weinig maatregelen van kracht om ze tegen te houden. De bewaking werd echter steeds strenger en gecontroleerder. De militairen werden aanvankelijk opgevangen in leegstaande kazernes, maar gedurende de oorlog voortduurde steeg het aantal te hard en werden interneringskampen in het leven geroepen. Eén daarvan bevond zich in Oldebroek. 

Een prentbriefkaart met in het midden een loods waar nummer 10 opstaat. Aan de rechterkant en linkerkant staan gebouwen en daar staan ook mensen.
Een foto in sepia. Met op de voorgrond een aantal mannen in uniform. Rechts op de achtergond staat twee gebouwen. Links staan ook gebouwen.

Het ging overigens niet alleen om gedeserteerde soldaten. De grensovergang tussen België en Nederland was niet altijd even duidelijk, waardoor het gebeurde dat soldaten per ongeluk de grens over staken. Ook kwam het voor dat ze door de vijand zo ver richting de grens waren gedreven dat ze niet anders konden dan de grens overgaan, of het risico lopen dat ze in handen kwamen van de Duitsers. Vrijwillig was de oversteek meestal niet. De meeste soldaten wilden dan ook zo snel mogelijk terug naar het front, maar het neutrale Nederland had als taak dit te voorkomen. 

Vluchtpoging uit interneringskamp Oldebroek 

Een getypte brief mat rechtsboven een stempel Helemaal bovenin staat Provinciaal bestuur Gelderland in gekrulde letters.

De brief komt binnen op 21 februari 1916, vanuit Arnhem. Een maand eerder, op 18 januari is het twee militairen gelukt om toch uit het kamp te ontsnappen, terwijl dat door de aanwezige bewaking best een uitdaging was en zeker niet de bedoeling. Van Oldebroek zijn ze naar een onbekende gemeente in het zuiden van Nederland gereisd. Daar hebben ze geprobeerd zich, onder valse namen, in te laten schrijven als burgervluchtelingen. 

Het Noord-Veluws Archief bewaard een verzameling correspondentie uit deze periode. In de archieven van het vluchtelingenkamp Nunspeet zit een brief van de commissaris van de koningin, waarin een bijzonder voorval wordt omschreven dat zich heeft voorgedaan met twee militairen uit interneringskamp Oldebroek.

Helaas is hun plan mislukt. Hoe het precies is verlopen weten we niet, behalve deze brief is er geen correspondentie over bewaard gebleven. Ondanks dat het de militairen was gelukt een flink eind te reizen zijn ze toch ontmaskert en is het hun niet gelukt de grens over te steken. 

Zelf stukken inzien?

De brieven over Belgische Vluchtelingen zijn terug te vinden in toegang 4002, inventarisnummers 2050 en 2051. Je kan ze bekijken op de studiezaal in Nunspeet. Reserveer vooraf je bezoek.

Deel dit artikel:
Nieuws
Zwart/wit foto met met mensen op een marktdag. Rechtsachterin staat een huis en voor het huis een kraampje.

Eieren zonder nest 

Een vraag in een gedicht: wanneer wordt er een eierhal opgericht?

Omslag van het boekje 'wolken boven Hattem' van Tony de Ridder.

Opsporing verzocht

NoVA kreeg bijzondere dichtbundels van Tony de Ridder, maar wat is het verhaal erachter?

Rudolf Bosch (NoVA), Heidi de Bruin, Aristien Egbertzen (VHE), Renske van der Weij (NoVA) en Alex Kleijnen (VHE) poseren bij een deel van de collectie Willem de Bruin. Op de kar staan plastic bakken met videobanden.

Unieke beelden van Ermelo krijgen groot bereik

Met twee unieke overeenkomsten wordt historisch materiaal van Ermelo duurzaam veiliggesteld.

Verschillende mensen staan en zitten in een omgeving met boeken. Er staan twee tafels. En op de voorgrond een man die zittend door een boek aan het bladeren is.

Zoeken in de Beeldbank 

Ruim 60.000 beelden zijn te bekijken in onze beeldbank. Hoe vind je nu die ene?

Foto in sepia kleur van twee manen. Rechts een zittende man en links een staande man.

Van Ermelo, naar Zuid-Afrika, naar Londen

Een bijzonder portret van twee heren in Londen. Wat doet deze foto in onze beeldbank?

Douwe van der Heide (GGz Centraal), Burgemeester Hans van Daalen en Rudolf Bosch (Noord-Veluws Archief) en tekenen de overeenkomst

NoVA verwerft archief Veldwijk

GGz Centraal Ermelo draagt het bestuursarchief en de fotocollecties van het psychiatrisch ziekenhuis Veldwijk over.

Een kleurenfoto met aan de linkerkantde vlag van Ermelo gele strepen boven en onder. in het midden blauw met een witte pauw. Links staat een man achter een zwarte spreektafel.

Een knipperlichtrelatie

Waar veel gemeenten werden samengevoegd, worden Ermelo en Nunspeet juist gescheiden. Waarom?

Wethouder Lennart Oosterloo en voorzitter oudheidkundige vereniging Arent thoe Boecop Pauline van Zweden staan bij het pas onthulde monument voor de slachtoffers van de stormvloed 1825.

Monument stormvloed 1825 onthuld

Ter nagedachtenis aan de slachtoffers van de stormvloed 1825 is een gedenksteen onthuld, bij de voormalige Sint Ludgeruskerk te Doornspijk.

Een zwart wit foto met links een vrouw in klederdracht zittend aan een ronde tafel. De vrouw is aan het breien.

Een draad door de tijd

Breien, haken, borduren. Het zijn eeuwenoude ambachten die blijven bestaan. Wat vinden we ervan terug in de archieven?

Meer nieuws